Zwartepietengezeur

Als klein mannetje, ruim dertig jaar geleden, was ik als de dood voor Zwarte Piet. Sints knecht stak naar verluidt kinderen in zijn jutezak om mee te nemen naar Spanje. Toentertijd was het nog oké om kinderen met een dergelijk pressiemiddel in het gareel te houden. Deze kinderontvoerder droeg toen nog wel een roe bij zich maar deze werd niet meer gebruikt. Dat gegeven is voor mij hét bewijs dat de sinterklaastraditie toen al aan het veranderen was, zoals alle tradities evolueren met het verstrijken van de tijd. Ruim een eeuw geleden was Zwarte Piet nog een demonische knecht van een kinderlievende doch strenge Sint en vervulde kinderen met huiver. Met ontvoering en mishandeling in het vooruitzicht gedroeg je jezelf wel. Sindsdien is er veel veranderd. De pedagogisch verantwoorde knal voor je harses is mettertijd getaboeëerd en sedert die tijd proberen ouders de dialoog aan te gaan met hun verwende ettertjes; de leren riem en de roede worden gespaard.

Zwarte Piet moest er dus ook aan geloven en is verworden tot een clownesk figuur die een ietwat naïeve, verstrooide en filantropische bisschop bijstaat. Sterker nog: Zwarte Piet is gesmurfificeerd! Allerlei koddige pieten hebben hun intrede gedaan, zoals: Hoofdpiet, Chefpiet, Wegwijspiet, Coole Piet, Pakjespiet, etc. Die veranderingen hebben niet plaatsgevonden van de ene op de andere dag. Zwarte Piet was vooral in de jaren '60 en '70 niet bepaald een voorbeeld van hoog cultureel Neerlands erfgoed, hij was wat vriendelijker en had niet zelden een overdreven semi-Surinaams accent, dikke rode lippen en klunzige acties. Erg veel cachet gaf Piet niet aan het kinderfeest. De Zwarte Piet van zo'n vijftig jaar geleden zou erin resulteren dat mediageile criticasters zoals: Quinsy Gario, Sylvana Simons en Gloria Wekker hevig schokkend met het schuim op de lippen, al bloedend uit alle lichaamsopeningen zouden bezwijken aan een anafylactische shock.

Sinds een vijftal jaren is er steeds meer kritiek op de trouwe knecht van de goedheiligman. Hij is namelijk zwart! Wellicht dat hij daarom ook Zwarte Piet wordt genoemd; het is slechtst een gissing. Welnu, die kritiek komt vooral uit de Surinaamse en de Antilliaanse gemeenschap. Zwarte Piet is immers zwart en hij is de knecht van Sinterklaas. Een aantal van deze zeurpieten - ja, dit is een woordgrap - concluderen: zwart + knecht + blanke bisschop = slaaf. Zij zien in Zwarte Piet de vergoeilijking van de slavernij en dat laatste ligt gezien ons VOC-verleden nogal gevoelig. Professor Gloria Wekker, een boze lesbische zure mannenhatende samenzweringstheorie-aanhangster, werkzaam aan de universiteit van Utrecht is van mening dat Zwarte Piet kleine blanke kinderen het gevoel van superioriteit bezorgt want Sinterklaas is blank én de baas. Dat sinterklaas een seniele oude zak is die niet zonder hulp van de pieten kan doet volgens haar hier niets aan af. Volgens mevrouw Wekker zijn alle blanken per definitie vuile racisten.

Al die kritiek heeft ervoor gezorgd dat gemeentes, mediabedrijven en winkels Zwarte Piet massaal in de ban hebben gedaan. Bang om het predicaat: 'racistisch' te krijgen. Het R-woord zorgt voor ingetrokken teelballen en spontane flauwtes bij politici, bestuurders en managers. Zelfs bekende Nederlanders doen hun duit in het zakje. Presentator, 'zanger' en "komiek" Paul de Leeuw stond historisch voor lul toen bleek dat zijn voltallige publiek Zwarte Piet zwart wil houden en hij de enige was die hier anders over dacht. Goedbedoelde variaties op Zwarte Piet gaan de zwartkijkende zeurpieten niet ver genoeg. Niks geen nichterige gekleurde pieten die door een regenboog zijn gevaren! Niks geen stroopwafelpieten, roetveegpieten of witte pieten. Zwarte Piet moet worden geëxtermineerd! Want een aantal overgevoelige tere sneeuwvlokjes voelen zich kennelijk beledigd vanwege een fictief figuur dat door duizenden kinderen vol enthousiasme zingend wordt onthaald tijdens de intocht.

Wie is nu eigenlijk die zwarte knecht?! De herkomst van Zwarte Piet is onduidelijk, dat betekent dus ook dat we niet weten of hij überhaupt een slaaf is; hoewel Wekker en consorten hiervan overtuigd zijn. De herkomst van de Sint is echter wel duidelijk. Onze grote kindervriend is de Noordse god Wodan in incognito; hij wordt ook vaak Odin genoemd. Wodan jaagt volgens de mythologie achter de luchtwolf Fenrir aan gezeten op zijn zesbenige schimmel Sleipnir, vergezeld door een leger van zwarte ondoden. Deze jacht zou voor een donkere en bewolkte hemel zorgen en vindt altijd plaats tijdens de winterzonnewende (rondom 21 december dus), in die gure dagen hield men het joelfeest ter ere van Wodan. De katholieke kerk vond deze heidense verering van Wodan maar niks en heeft na de kerstening van het boerenklootjesvolk het joelfeest feitelijk overgoten met een christelijk sausje; net zoals is gebeurd met: kerst, pasen en carnaval. Voortaan was het Nikolaas van Myra die men moest vereren; op zijn naamdag: 5 december. Nikolaas was een heilige uit het dorpje Myra (aan de rivier de Myros) in het hedendaagse Turkije; toen daar nog het 'vredige' christendom heerste. De bisschop stond bekend om zijn naasten- óf voorliefde voor kinderen, het voorkomen van prostitutie door goud in de schoenen van ongetrouwde meisjes te steken als bruidsschat én het bevrijden van slaven. Jawel, je leest het goed, volgens de christenen bevrijdde Nikolaas slaven van hun ketenen! Onder andere een Ethiopische slaaf.

De Amsterdamse schoolmeester Jan Schenkman heeft in 1843 de heiligenverering rondom Sint Nikolaas uitgebreid met een aardig prentenboekje. Een aantal Sinterklaasliedjes én de figuur Zwarte Piet. Ook heeft hij diverse heidense en christelijke elementen opgenomen in zijn boek en die vertaald naar aardse objecten, zodat ze begrijpelijk zijn voor kinderen. Zoals de schimmel (Sleipnir); de speculaaspop, gebaseerd op de stromannen die meisjes vervaardigden en offerden aan Wodan in de hoop een goede man te treffen. Uiteraard waren er ook cadeautjes, geïnspireerd op die bruidsschat zodat die meiden niet de hoer hoefden te gaan spelen. Maar Zwarte Piet is en blijft een raadsel, is hij de bevrijdde Ethiopische slaaf of een symbolische representatie van het leger van ondoden? Schenkman heeft Piet een Italiaans schoorsteenvegerspakje gegeven, niet geheel vreemd als je nagaat dat de beenderen van de bisschop van Myra bewaard worden in een basiliek in de Italiaanse havenstad Bari en dat Piet door de schoorsteen naar binnenkomt. Als Zwarte Piet daadwerkelijk een slaaf was geweest zou hij geen schoorsteenvegerspakje dragen maar zou hij zijn geketend, gekleed in vieze lompen en zat z'n rug vol striemen en wonden van de laatste afranseling die hij te verduren heeft gekregen.

Aan de zure zeurpieten: niet alles dat zwart is, is een slaaf.

Sinterklaas is een kinderfeest dat tegenwoordig stevig wordt verkloot door een groepje zure zwartkijkers. Het trieste dieptepunt op dit moment is een peloton aan ME'ers in Maassluis om de intocht van sinterklaas veilig te laten verlopen. Debatteren is oké, oneens zijn met elkaar is oké, maar de veiligheid van een stel onschuldige, onwetende en zenuwachtige koters in gevaar te brengen, hoe irritant ik ze ook vind, is volstrekt onacceptabel!